به گزارش کسب و کار نیوز ، در سال‌های اخیر به خصوص در سال های پس از همه گیری کرونا مهاجرت نخبگان و نیروهای متخصص به خارج از کشور بالاخص در حوزه سلامت به یکی از چالش‌های جدی کشور تبدیل شده بود. این روند افزایشی باعث نگرانی شده بود، چرا که خروج این افراد می‌توانست به کاهش ظرفیت‌های علمی، پزشکی و خدماتی کشور منجر شود. به ویژه در بخش‌های حساس مانند دانشگاه‌ها، مراکز تحقیقاتی، و نظام سلامت، نیاز به حفظ و حمایت از نیروهای توانمند و متخصص بیش از پیش احساس می‌شد.
با وجود تلاش‌های مختلف برای کاهش این روند مهاجرت، آمارها در چند سال گذشته همچنان نشان از افزایش خروج نخبگان داشت. عواملی همچون شرایط اقتصادی، فرصت‌های بهتر شغلی و تحقیقاتی در خارج از کشور، و مسائل اجتماعی از جمله دلایل اصلی این مهاجرت‌ها عنوان می‌شد. اما در سال ۱۴۰۳، نشانه‌هایی از تغییر این روند مشاهده شده است.
براساس گزارش‌ها و آمارهای رسمی، روند مهاجرت نخبگان و نیروهای متخصص در سال ۱۴۰۳ کاهش یافته است که می‌تواند حاکی از بهبود شرایط یا تاثیرگذاری سیاست‌های جدید باشد. کاهش قابل توجه در تعداد مدارک آزاد شده از دانشگاه‌های برتر، و همچنین افت مهاجرت در میان پزشکان و پرستاران، از جمله این تغییرات مثبت به شمار می‌رود.
در همین رابطه سعید خدایگان، قائم‌مقام بنیاد ملی نخبگان، در گفت‌وگو با خبرنگار مهر درباره روند مهاجرت نخبگان در سال های اخیر گفت: در سال ۱۴۰۳ نسبت به سال ۱۴۰۲، تعداد مدارک آزاد شده از دانشگاه‌های برتر کشور در وزارت علوم ۳۰ درصد کاهش یافته است. این کاهش معمولاً با ضریب ۶۰ درصد منجر به کاهش میزان مهاجرت می‌شود. وی افزود: بنابراین پیش‌بینی ما این است که روند مهاجرت دانش‌آموختگان دانشگاه‌های برتر وزارت علوم حدود ۱۸ درصد کاهش یافته باشد.
قائم‌مقام بنیاد ملی نخبگان ادامه داد: آمارهای رسمی نشان می‌دهد که در نیمه دوم سال ۱۴۰۳، روند مهاجرت نخبگان به خارج از کشور کاهش چشمگیری داشته است. به دنبال این روند، پس از حدود پنج سال، مجموع آمار مهاجرت پزشکان در سال ۱۴۰۳ کاهش ۱۸ درصدی را ثبت کرده است که این رقم توسط سازمان نظام پزشکی نیز تأیید شده است.
خدایگان گفت: علاوه بر این، سازمان نظام پرستاری گزارش داده است که مهاجرت پرستاران نیز در سال ۱۴۰۳ کاهش قابل توجهی داشته است. در حالی که طی سال‌های گذشته روند مهاجرت پرستاران افزایشی بود، امسال با کاهش ۳۵ درصدی روبه‌رو شده است.
وی در ادامه خاطرنشان کرد: این آمارها نشان می‌دهد که در سال ۱۴۰۳ روند مهاجرت نخبگان دانشگاهی، پزشکان و پرستاران به طور قابل توجهی کاهش یافته است که می‌تواند نویدبخش حفظ سرمایه‌های انسانی کشور باشد.
در همین زمینه قائم‌مقام بنیاد ملی نخبگان گفت: برآوردهای کارشناسی نشان می‌دهد مهاجرت هر نخبه، حدود ۱.۲ میلیون دلار هزینه برای کشور به‌همراه دارد.
به گزارش بنیاد ملی نخبگان، سعید خدایگان، قائم‌مقام بنیاد ملی نخبگان، در نشست صمیمانه جمعی از نخبگان با رئیس سازمان اداری و استخدامی کشور، با تأکید بر ضرورت حمایت ساختاری از نخبگان، به تبیین چالش‌ها و برنامه‌های بنیاد در حوزه نگهداشت و جذب نخبگان پرداخت.
وی در آغاز سخنان خود با بیان اینکه این جلسه فرصتی مغتنم برای گفت‌وگوی رودررو با نخبگان و مسئولان اجرایی کشور است، گفت: مهم‌ترین وظیفه بنیاد ملی نخبگان بر اساس سند راهبردی، شناسایی و توانمندسازی نیروی انسانی نخبه است. برآورد ما نشان می‌دهد که حدود ۶۵ درصد مأموریت‌های بنیاد در همین حوزه تعریف شده است.
خدایگان با اشاره به شرایط فعلی کشور، بزرگ‌ترین چالش فضای نخبگانی را موضوع «نگهداشت» دانست و افزود: در حالی‌که ما در داخل برای جذب و به‌کارگیری نخبگان با چالش‌های جدی مواجه‌ایم، در خارج از کشور یک کشش قوی برای جذب این افراد وجود دارد. برخی کشورها تنها با دریافت یک ایمیل و طی مدت کوتاه دو ماه فرآیند جذب را نهایی می‌کنند، در حالی‌که نخبگان ما بعضاً به دلیل نبود ردیف استخدامی یا کندی فرآیندهای اداری در جذب، ناامیدانه و برخلاف میل کشور را ترک می‌کنند.»
او ادامه داد: ما با نخبگانی مواجه هستیم که با امید به خدمت، از بهترین دانشگاه‌های جهان به کشور بازمی‌گردند، اما پس از یک تا دو سال معطلی در فرآیند جذب، کشور را ترک می‌کنند. این در حالی‌ست که برآوردهای کارشناسی نشان می‌دهد مهاجرت هر نخبه، حدود ۱.۲ میلیون دلار هزینه برای کشور به‌همراه دارد.
قائم‌مقام بنیاد ملی نخبگان با اشاره به تلاش‌های این بنیاد برای نگهداشت نخبگان گفت: در کنار برنامه‌های مسکن، یکی از مهم‌ترین حوزه‌های اقدام ما، بحث جذب به‌عنوان عضو هیئت علمی در دانشگاه‌ها و جذب در دستگاه‌های اجرایی است. خوشبختانه در این دوره، با حسن همکاری سازمان اداری و استخدامی، توانستیم پس از چند سال وقفه، ۱۷۰ ردیف استخدامی برای جذب اعضای هیئت علمی از طریق بنیاد ملی نخبگان تأمین کنیم.
وی با اشاره به سهمیه ۲۰ درصدی ویژه نخبگان در وزارت علوم و وزارت بهداشت نیز افزود: بر اساس مصوبه جدید، این سهمیه به‌صورت پایدار و با معرفی بنیاد ملی نخبگان تخصیص داده شده است، اما دغدغه ما اکنون اجرای صحیح این مصوبه است. امیدوارم با حمایت سازمان اداری و استخدامی، شاهد عملیاتی شدن این موضوع باشیم.
خدایگان در ادامه درباره جذب نخبگان در دستگاه‌های اجرایی گفت: ما اکنون در مرحله ارزیابی کانون‌های تخصصی هستیم و ان‌شاءالله ظرف یک ماه آینده، فرآیند ارزیابی معرفی‌شدگان در این مرحله، نهایی خواهد شد. سازمان اداری و استخدامی نیز همکاری خوبی داشته و مطابق با برنامه ریزی های انجام شده، فراخوان چهارم ما با تعامل با این سازمان در شهریورماه برگزار خواهد شد.
وی با تأکید بر اهمیت جایگاه شغلی نخبگان در دستگاه‌های اجرایی هشدار داد: با ضرورت رشد سازمانی متناسب با تجربه و تخصص، نمی‌توان پذیرفت فردی که دارای مدرک دکتری است، صرفاً مأمور پاورپوینت و اکسل باشد. ما گزارش‌هایی داریم که نشان می‌دهد برخی نخبگان از تناسب نداشتن شغل با تخصص‌شان گلایه‌مندند. در حالی‌که همین افراد از فیلترهای علمی سنگینی عبور کرده‌اند.
قائم‌مقام بنیاد ملی نخبگان همچنین گفت: از سال ۱۳۹۴، حدود ۹۰ درصد معرفی‌شدگان بنیاد به دانشگاه‌ها جذب شده‌اند و تنها ۱۰ درصد، عمدتاً به دلیل طولانی شدن فرآیند جذب، کشور را ترک کرده‌اند. این افراد همگی نخبه، دانش‌آموخته دکترا و صاحب مقالات علمی‌اند که تنها پنج درصد آنان از میان صدها متقاضی تأیید نهایی می‌شوند.
او با تأکید بر ضرورت تسریع فرآیندها گفت: کم‌هزینه‌ترین راه حمایت از نخبگان، تسهیل و تسریع فرآیندهای جذب است. امیدواریم در هر دو حوزه جذب اعضای هیئت علمی و جذب در دستگاه‌های اجرایی، حداکثر حمایت سازمان اداری و استخدامی را شاهد باشیم.
خدایگان در پایان سخنان خود با تشکر از رئیس سازمان و تیم همراه، ابراز امیدواری کرد که حمایت‌ها تداوم یابد و نخبگان کشور بتوانند بدون دغدغه در مسیر توسعه و پیشرفت ایران اسلامی نقش‌آفرینی کنند.